Odpowiedzialność usługodawców za skradzione bądź zniszczone rzeczy klientów

Wiele miejsc typu restauracje, kawiarnie, zakłady fryzjerskie, kluby czy baseny próbuje wyłączyć swoją odpowiedzialność za rzeczy pozostawione przez klientów w lokalu poprzez umieszczenie stosownego ostrzeżenia na ścianach lokalu bądź w regulaminach świadczenia usług. Czy jest to skuteczne?

Z ugruntowanej linii orzeczniczej wynika, że taka próba wyłączenia odpowiedzialności nie wywołuje skutków prawnych. Jest tak dlatego, że korzystając z jednego z wymienionych powyżej punktów usługowych oprócz zawarcia głównej umowy o świadczenie usług, w przypadku użycia przez klienta dostępnego wieszaka bądź szafki, zawierana jest również dorozumiana, dodatkowa umowa przechowania uregulowana w kodeksie cywilnym, w której usługodawca zobowiązuje się do sprawowania pieczy nad rzeczą. 

W szczególności wątpliwości w kwestii odpowiedzialności nie budzi sytuacja pozostawienia rzeczy podczas korzystania przez klienta z usług fryzjerskich, siłowni czy też z basenu, a więc w sytuacjach, gdy dla wykonania danej usługi przez lokal konieczne jest zdjęcie odzieży wierzchniej przez klienta czy też odłożenie torebki bądź plecaka.

Dłuższej chwili zastanowienia wymaga natomiast aspekt odpowiedzialności lokali gastronomicznych. Jest ona bowiem uzależniona od charakteru takiego lokalu.

Zgodnie z orzecznictwem zakład gastronomiczny odpowiada za utratę lub uszkodzenie odzieży wierzchniej pozostawionej przez konsumenta nie tylko wtedy, gdy w zakładzie jest płatna, strzeżona szatnia, lecz również i wówczas, gdy z charakteru lokalu i rodzaju spożywanych posiłków wynika, że konsumenci z reguły pozostawiają odzież wierzchnią na znajdujących się w zakładzie wieszakach. Od tej odpowiedzialności nie zwalnia ogłoszenie, że zakład za pozostawioną przez konsumenta odzież nie odpowiada.

Pewną wskazówką dla określenia czy w danym lokalu właściciele ponoszą odpowiedzialność za pozostawione przez klienta rzeczy jest to czy klienci obsługiwani są przez obsługę kelnerską. W takim przypadku zwyczajowo przed spożyciem posiłku klient ściąga odzież wierzchnią. Odmiennie jednak przedstawia się sprawa, gdy chodzi o korzystanie przez osoby z takich lokali gastronomicznych i im podobnych, które nastawione są na masową obsługę i mają charakter zakładów o dużej przelotowości. Dotyczy to w szczególności restauracji kolejowych, poczekalni kolejowych i autobusowych, barów samoobsługowych, barów szybkiej obsługi. W tych bowiem przypadkach obowiązkiem klienta jest czuwanie również nad garderobą i rzeczami wniesionymi przez niego do lokalu.

Powyższy problem nie ma jedynie wymiaru indywidualnego i został zauważony przez organ ochrony konsumentów. W sprawach dotyczących przechowywania rzeczy w szafkach między innymi w jednym z klubów fitness oraz pływalni Prezes Ochrony Konkurencji i Konsumentów uznał, że stosowanie podobnych praktyk, mających wyłączyć odpowiedzialność powyższych podmiotów narusza interes konsumentów, przez co jego stosowanie jest niedozwolone. Podmioty te zostały ukarane ponadto karą pieniężną. Takie decyzje organu ochrony konsumentów powinny być przestrogą dla innych usługodawców.