Filary ochrony konsumenta w przypadku niewypłacalności organizatora imprez turystycznych

W niniejszym wpisie przedstawione zostaną środki, które zabezpieczają konsumentów korzystających z usług organizatora imprez turystycznych w razie jego niewypłacalności. Poniższe instrumenty dotyczą odzyskiwania należności na etapie przedsądowym i przez doktrynę dzielone są na dwa filary. 

I filar ochrony konsumenta w przypadku niewypłacalności organizatora

Podstawowym obowiązkiem nałożonym na organizatora przez ustawę jest posiadanie zabezpieczenia finansowego. Organizator ma trzy opcje, by uczynić zadość temu obowiązkowi: zawarcie gwarancji bankowej lub gwarancji ubezpieczeniowej, zawarcie umowy ubezpieczenia na rzecz podróżnych albo zawarcie umowy o turystyczny rachunek powierniczy. Dwa pierwsze typy zabezpieczeń finansowych są najczęściej stosowanymi w praktyce i są jednakowe dla konsumentów pod względem rozciągłości ochrony oraz sposobu jej dochodzenia. Na ich podstawie, za pośrednictwem marszałka województwa, w przypadku niewypłacalności organizatora konsumenci mogą po pierwsze żądać wypłacenia zaliczki na pokrycie kosztów kontynuacji imprezy turystycznej lub kosztów powrotu do kraju. Dochodzenie pozostałej kwoty odszkodowania nie wymaga pośrednictwa marszałka. W takim przypadku, konsument wnosi zgłoszenie bezpośrednio do podmiotu udzielającego zabezpieczenia finansowego. O tym, kto udziela takiego zabezpieczenia określonemu organizatorowi imprez turystycznych dowiedzieć się można z Centralnej Ewidencji Organizatorów Turystyki i Przedsiębiorców Ułatwiających Nabywanie Powiązanych Usług Turystycznych. Konsument może żądać zwrotu całości wpłaty uiszczonej tytułem zapłaty za imprezę turystyczną, jeżeli nie została lub wiadomo, że nie zostanie zrealizowana bądź części takiej wpłaty odpowiadającej części imprezy turystycznej, która się nie odbyła lub nie odbędzie, a także kosztów poniesionych z tytułu powrotu do kraju. Zabezpieczenie stanowiące I filar nie zawsze jednak okazuje się wystarczające. W celu zapewnienia pełnej ochrony konsumentom niewypłacalnych organizatorów imprez turystycznych utworzony został Turystyczny Fundusz Gwarancyjny. 

II filar ochrony konsumenta w przypadku niewypłacalności organizatora – Turystyczny Fundusz Gwarancyjny

Turystyczny Fundusz Gwarancyjny (zwany dalej także: Funduszem) powstał w 2016 r. i stanowi pewien odłam Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego. Pula składająca się na Fundusz pochodzi między innymi z obowiązkowych składek odprowadzanych przez organizatorów turystyki od każdego uczestnika imprezy turystycznej lub korzystającego z powiązanych usług turystycznych i ulokowana jest na rachunku bankowym Funduszu. Zabezpieczenie gwarantowane przez Fundusz jest uzupełniające w stosunku do narzędzi ochronnych zawartych w I filarze, przez co środki z Funduszu uruchamiane mogą być jedynie w przypadku wyczerpania się podstawowego zabezpieczenia finansowego, o którym mowa powyżej. Zakres zwracanych kosztów jest tożsamy z zakresem zwracanym w ramach zabezpieczenia finansowego z I filara, czyli dotyczy zwrotu kosztów poniesionych z tytułu powrotu do kraju oraz pokrycia całości bądź części wpłat dokonanych z tytułu zapłaty za imprezę turystyczną. Polski ustawodawca poszedł o krok dalej i dodatkowo zabezpieczył interesy konsumentów korzystających z usług turystycznych w ten sposób, że w razie gdyby środki posiadane przez Fundusz okazały się niewystarczające Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny może udzielić Turystycznemu Funduszowi Gwarancyjnemu pożyczki.

Mechanizmy ochrony zapewnione przez obydwa filary nie wyłączają możliwości dochodzenia niewypłaconych kwot na drodze sądowej.