Prawo Pacjenta do zachowania tajemnicy

Prawo do poszanowania prywatności oraz zachowania tajemnicy wydają się wartościami, których każdy z nas potrzebuje i docenia ich przestrzeganie. Każdy z nas chciałby dysponować na wyłączność danymi na swój temat. Wartości te są szczególnie chronione przez prawo, w tym również najważniejszy akt — Konstytucję RP. Kwestie te są wyjątkowo ważne w sytuacji medycznej — mamy wtedy do czynienia z informacjami bardzo wrażliwymi.

W jaki sposób prawo stoi na straży tych danych?

Zgodnie z art. 13 Ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta: Pacjent ma prawo do zachowania w tajemnicy przez osoby wykonujące zawód medyczny, w tym udzielające mu świadczeń zdrowotnych, informacji z nim związanych, a uzyskanych w związku z wykonywaniem zawodu medycznego.

Zgodnie również z art. 23 Kodeksu Etyki Lekarskiej: Lekarz ma obowiązek zachowania tajemnicy lekarskiej. Tajemnicą są objęte wiadomości o pacjencie i jego otoczeniu uzyskane przez lekarza w związku z wykonywanymi czynnościami zawodowymi.

Analogicznych przepisów możemy doszukać się w aktach prawnych dotyczących pielęgniarek lub aptekarzy. Pielęgniarkę/położną obowiązuje zachowanie w tajemnicy wszystkich wiadomości o pacjencie i jego środowisku (rodzinnym, społecznym) uzyskanych w związku z pełnieniem roli zawodowej. Aptekarz zachowuje w tajemnicy wszystko, o czym dowiedział się w trakcie lub w związku z wykonywaniem czynności zawodowych. Zwolnienie z tajemnicy zawodowej może nastąpić jedynie w przypadkach określonych prawem.

W tym miejscu należy podkreślić wyjątkowy charakter relacji pacjenta i osoby wykonującej zawód medyczny. Pacjent wtajemnicza osobę wykonującą zawód medyczny w wyjątkowo wrażliwy zakres informacji, dlatego też ochrona w tym zakresie również powinna być szeroka. Ochrona taka jest nieograniczona w czasie, dotyczy aktualnych i byłych pacjentów oraz trwa po śmierci pacjenta.

Jaki jest zakres przedmiotowy tajemnicy?

Pacjent ma prawo do domagania się zachowania w poufności wszystkich informacji związanych z jego osobą uzyskanych w związku z wykonywaniem świadczenia medycznego.

Tajemnica obejmuje całokształt informacji uzyskanych od pacjenta, nawet jeżeli dotyczą one innych sfer niż zdrowie (np. życia prywatnego, działalności gospodarczej), a także, gdy odnoszą się do innych osób (np. osób bliskich pacjenta).

Tajemnicą objęte są wszelkie fakty i informacje uzyskane przez podmioty medyczne niezależnie od formy i sposobu ich otrzymania. Mogą to być zarówno informacje uzyskane w formie ustnej, jak i pisemnej lub elektronicznej. Co ciekawe, tajemnica obejmuje także okoliczności, o których nie wie sam pacjent.

Powyższe kwestie oznaczają, że informacje uzyskane w związku z wykonywaniem zawodu medycznego dotyczą szeroko rozumianej sytuacji zdrowotnej pacjenta, ale dotyczą również jego życia osobistego czy rodzinnego, a nawet życia zawodowego i to nie tylko samego pacjenta, ale również osób mu bliskich. Jako kryterium, którym należy się kierować przy stwierdzeniu, czy dana informacja jest objęta tajemnicą, należy brać pod uwagę sposób uzyskania tych informacji oraz ich okoliczności. Informacje te bowiem muszą być uzyskane w związku z wykonywaniem zawodu medycznego.

Jaki jest zakres podmiotowy tajemnicy, czyli kto jest obowiązany do jej zachowania?

Zgodnie z brzmieniem przepisów — do zachowania tajemnicy w związku z osobistym udzielaniem świadczeń zobowiązane są osoby wykonujące zawód medyczny.

Pacjent ma prawo do zachowania tajemnicy przez każdego przedstawiciela zawodu medycznego, który otrzymał informacje o pacjencie w związku z wykonywaniem czynności zawodowych.  Trzeba zwrócić szczególną uwagę na fakt, iż nie zawsze będzie to tylko ta osoba, do której pacjent zwrócił się o udzielenie świadczenia medycznego. Do zachowania tajemnicy zobowiązani są również inni przedstawiciele zawodu, którzy uzyskali przedmiotowe informacje o pacjencie. Przedstawiciele każdego z zawodów medycznych zostali zobowiązani do zachowania tajemnicy z uwagi na wykonywanie właśnie tych zawodów.

Kwestia zachowania w tajemnicy danych uzyskanych o pacjencie w związku z wykonywaniem świadczenia medycznego jest szczególnie istotna ze względu na zakres informacji, jakimi dysponują osoby wykonujące zawód medyczny oraz ich wrażliwość.

Spoglądając na problem z perspektywy osoby wykonującej zawód medyczny — należy zwrócić szczególną uwagę na fakt, że tajemnicą objęte są nie tylko informacje o stanie zdrowia pacjenta, ale również wszelkie wiadomości uzyskane od niego w trakcie udzielania świadczenia medycznego. Kryterium, które należałoby wziąć pod uwagę przy ocenie, czy dana informacja objęta jest tajemnicą, to kryterium sposobu powzięcia tych informacji.

Mamy nadzieję, że dzisiejszy wpis był dla Państwa ciekawy niezależnie od tego, po której stronie biurka lekarza się Państwo znajdujecie :)

Do usłyszenia w następnym wpisie blogowym!