Czy polskie prawo karne nadąża za nowymi technologiami?

W miarę jak kryptowaluty, takie jak Bitcoin i Ethereum, stają się coraz bardziej popularne, pojawiają się również nowe wyzwania związane z ich regulacją i ochroną prawną. Jednym z takich wyzwań jest kwestia fałszowania kryptowalut. W niniejszym artykule przyjrzymy się, czy fałszowanie kryptowalut może być uznane za przestępstwo na podstawie art. 310 Kodeksu karnego (KK) w polskim prawie oraz jakie są ewentualne konsekwencje prawne takich działań.

Art. 310 KK i jego zastosowanie w kontekście kryptowalut

Przepis ten jest jasno zdefiniowany i odnosi się do tradycyjnych form pieniądza  takich jak banknoty i monety oraz innych środków płatniczych.

Przedmiotem bezpośredniego działania sprawcy omawianego czynu będzie „polski albo obcy pieniądz, inny środek płatniczy albo dokument uprawniający do otrzymania sumy pieniężnej albo zawierający obowiązek wypłaty kapitału, odsetek, udziału w zyskach albo stwierdzenie uczestnictwa w spółce”. [1]

Ustawa karna posługuje się określeniem „polski pieniądz”, gdy tymczasem ustawa z 29.08.1997 r. o Narodowym Banku Polskim (Dz.U. z 2020 r. poz. 2027) używa w art. 31 sformułowania „znak pieniężny Rzeczypospolitej Polskiej”, którym są banknoty i monety opiewające na złote i grosze. Znaki te emitowane przez NBP są „prawnymi środkami płatniczymi na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej” (art. 32 ustawy o Narodowym Banku Polskim).

Określenie „polski pieniądz” powinno być  rozumiane w sensie „znak pieniężny Rzeczypospolitej Polskiej”. Przez pojęcie polskiego pieniądza należy rozumieć wyłącznie pieniądze będące w obiegu, a więc stanowiące prawny środek płatniczy. [2]

„Obcym pieniądzem” to  pieniądz stanowiący prawny środek płatniczy dowolnego kraju, a także pieniądz większości państw Unii Europejskiej (euro).[3]

 „Środkami płatniczymi” będą również weksle, czeki, czeki podróżnicze, akredytywy, polecenia wypłat i przekazy oraz wszelkie pełniące takie funkcje dokumenty bankowe i finansowe opiewające na walutę polską lub obcą. [4]

Jednakże, w kontekście kryptowalut pojawia się pewien problem – kryptowaluty nie są uznawane za „pieniądze” w tradycyjnym znaczeniu według polskiego prawa.

Brak ścisłej definicji kryptowalut w polskim prawie karnym

1. Brak definicji prawnej kryptowaluty w polskim prawie

Zasadniczą przeszkodą w uznaniu fałszowania kryptowalut za przestępstwo na podstawie art. 310 KK jest brak formalnej definicji kryptowaluty w polskim prawie. Kryptowaluty nie są uważane za „pieniądz” ani „środek płatniczy” w tradycyjnym znaczeniu, co oznacza, że działania takie jak tworzenie fałszywych jednostek kryptowalut czy manipulacja istniejącymi jednostkami nie są bezpośrednio penalizowane przez ten artykuł.

2. Kryptowaluty jako aktywa cyfrowe

Kryptowaluty, takie jak Bitcoin czy Ethereum, funkcjonują w oparciu o zdecentralizowane technologie blockchain, które nie posiadają scentralizowanego organu emisyjnego ani regulacyjnego. Z tego powodu kryptowaluty nie spełniają tradycyjnych kryteriów, które polskie prawo przypisuje środkom płatniczym. Zgodnie z obowiązującymi przepisami, środkiem płatniczym jest jedynie pieniądz emitowany przez uprawnione do tego instytucje, takie jak bank centralny. W literaturze podkreśla się, że brak definicji kryptowaluty komplikuje ich klasyfikację prawną i utrudnia egzekwowanie przepisów karnych [5].

3. Brak regulacji prawnych a konsekwencje dla wymiaru sprawiedliwości

Brak definicji prawnej kryptowaluty w polskim systemie prawnym oznacza również, że nie ma jednoznacznych regulacji dotyczących ochrony prawnej użytkowników kryptowalut oraz przeciwdziałania przestępstwom związanym z tymi aktywami. W praktyce prowadzi to do sytuacji, w której organy ścigania oraz sądy muszą polegać na analogiach do istniejących przepisów dotyczących tradycyjnych form pieniądza oraz oszustw finansowych. Brak precyzyjnych regulacji prawnych utrudnia skuteczne ściganie przestępstw związanych z nowymi technologiami.[6]

4. Problemy interpretacyjne i prawne

W kontekście art. 310 KK, brak definicji kryptowaluty stwarza poważne problemy interpretacyjne. Przepis ten odnosi się wyłącznie do środków płatniczych w tradycyjnym rozumieniu, co oznacza, że kryptowaluty, jako aktywa cyfrowe, nie mieszczą się w ramach tej definicji.

5. Konieczność zmian legislacyjnych

Dopóki kryptowaluty nie zostaną jednoznacznie zdefiniowane w polskim prawie jako środek płatniczy lub  „inny środek płatniczy” będą one poza bezpośrednim zasięgiem art. 310 KK. W związku z dynamicznym rozwojem technologii blockchain i rosnącą popularnością kryptowalut, istnieje pilna potrzeba aktualizacji przepisów prawnych, aby uwzględniały one również cyfrowe waluty.  Ustawodawca bez wapienia powinien nadąć za rozwojem technologicznym, aby skutecznie chronić interesy publiczne i prywatne.[7]

Inne przepisu ustawy karnej dot. kryptowalut.

Mimo że fałszowanie kryptowalut nie jest obecnie bezpośrednio penalizowane na mocy art. 310 KK, działania związane z kryptowalutami mogą być ścigane na podstawie innych przepisów prawa karnego. Na przykład, oszustwa związane z kryptowalutami mogą być ścigane na podstawie art. 286 KK, który penalizuje działania mające na celu oszukiwanie innych w celu uzyskania korzyści majątkowych. Ponadto, fałszowanie danych komputerowych lub manipulacja cyfrowymi środkami może być ścigana na podstawie przepisów dotyczących przestępstw komputerowych.

Podsumowanie

W świetle obecnych przepisów prawa karnego w Polsce, fałszowanie kryptowalut nie może być uznane za przestępstwo na podstawie art. 310 KK, ponieważ kryptowaluty nie są formalnie zdefiniowane jako „pieniądz” lub „środek płatniczy”. Niemniej jednak, rosnąca popularność kryptowalut wymaga aktualizacji przepisów ustawy karnej, aby skutecznie przeciwdziałać i ścigać tego rodzaju przestępstwa. Działania związane z fałszowaniem kryptowalut mogą być ścigane na podstawie innych przepisów prawa karnego, takich jak art. 286 KK dotyczący oszustw.

Jeśli masz pytania lub potrzebujesz pomocy prawnej w zakresie przestępstw związanych z kryptowalutami nasza Kancelaria z Gdańska specjalizująca się w prawie kryptowalut (w tym przestępstwach kryptowalutowych) udzieli Ci niezbędne pomocy prawnej.

FAQ

Czy fałszowanie kryptowalut jest legalne?

Fałszowanie kryptowalut jest oczywiście moralnie naganne i może być ścigane na podstawie innych przepisów prawa karnego, ale nie jest bezpośrednio penalizowane na podstawie art. 310 KK.

Jakie są konsekwencje fałszowania kryptowalut?

Konsekwencje prawne mogą obejmować ściganie na podstawie przepisów dotyczących oszustw lub przestępstw komputerowych.

Czy polskie prawo uwzględnia kryptowaluty?

Polskie prawo nie definiuje jednoznacznie kryptowalut jako środków płatniczych, co stanowi wyzwanie dla ich regulacji.

Czy potrzebna jest zmiana przepisów prawnych dotyczących kryptowalut?

Tak, dynamiczny rozwój technologii blockchain i popularność kryptowalut wymagają aktualizacji przepisów prawnych.

Czy można być ściganym za manipulację kryptowalutami?

Tak, manipulacja kryptowalutami może być ścigana na podstawie przepisów dotyczących przestępstw komputerowych lub oszustw.

Gdzie mogę uzyskać pomoc prawną w zakresie kryptowalut?

Zapraszam do kontaktu z naszą Kancelarią z Gdańska, która specjalizuje się min. w prawie finansowym oraz prawie kryptowalut. Z chęcią udzielimy odpowiedzi na wszelkie pytania. 

[1] Z. Ćwiąkalski [w:] Kodeks karny. Część szczególna. Tom III. Komentarz do art. 278-363 k.k., wyd. V, red. W. Wróbel, A. Zoll, Warszawa 2022, art. 310.

[2] Op. cit Z. Ćwiąkalski ….

[3]  Op. cit Z. Ćwiąkalski ….

[4]  Op. cit Z. Ćwiąkalski ….

[5] Grześkowiak, A., Wiak, K. (red.). (2021). Kodeks karny. Komentarz. Warszawa.

[6] Stefański, R. (red.). (2021). Kodeks karny. Komentarz. Warszawa.

[7] Jasiński, W., Mądrzejowski, W., Wiciak, K. (red.). (2013). Przestępczość zorganizowana: fenomen, współczesne zagrożenia, zwalczanie. Ujęcie praktyczne. Szczytno.