Przełomowa Uchwała Sądu Najwyższego ws. "kredytów frankowych"
25.04.2024 r. w sprawie o sygn. III CZP 25/22 Sąd Najwyższy podjął następującą Uchwałę:
1. W razie uznania, że postanowienie umowy kredytu indeksowanego lub denominowanego odnoszące się do sposobu określania kursu waluty obcej stanowi niedozwolone postanowienie umowne i nie jest wiążące, w obowiązującym stanie prawnym nie można przyjąć, że miejsce tego postanowienia zajmuje inny sposób określenia kursu waluty obcej wynikający z przepisów prawa lub zwyczajów.
2. W razie niemożliwości ustalenia wiążącego strony kursu waluty obcej w umowie kredytu indeksowanego lub denominowanego umowa nie wiąże także w pozostałym zakresie.
3. Jeżeli w wykonaniu umowy kredytu, która nie wiąże z powodu niedozwolonego charakteru jej postanowień, bank wypłacił kredytobiorcy całość lub część kwoty kredytu, a kredytobiorca dokonywał spłat kredytu, powstają samodzielne roszczenia o zwrot nienależnego świadczenia na rzecz każdej ze stron.
4. Jeżeli umowa kredytu nie wiąże z powodu niedozwolonego charakteru jej postanowień, bieg przedawnienia roszczenia banku o zwrot kwot wypłaconych z tytułu kredytu rozpoczyna się co do zasady od dnia następującego po dniu, w którym kredytobiorca zakwestionował względem banku związanie postanowieniami umowy.
5. Jeżeli umowa kredytu nie wiąże z powodu niedozwolonego charakteru jej postanowień, nie ma podstawy prawnej do żądania przez którąkolwiek ze stron odsetek lub innego wynagrodzenia z tytułu korzystania z jej środków pieniężnych w okresie od spełnienia nienależnego świadczenia do chwili popadnięcia w opóźnienie co do zwrotu tego świadczenia."
Uchwała rozstrzyga zatem jedne z najistotniejszych kwestii ws. kredytów „frankowych”.
Po pierwsze Sąd Najwyższy wyłączył możliwość „uzupełnienia umowy” w oparciu o jakikolwiek przepisy ustawowe. Dotyczy to w szczególności możliwości uzupełnienia umowy kursem średnim NBP (w oparciu o art. 358 k.c.). Pomimo, że na przestrzeni ostatnich kilku lat Sąd Najwyższy wielokrotnie zajmował stanowisko, że zabieg taki nie jest dopuszczalny, to w praktyce wciąż występowały odosobnione wyroki, które dążyły do „zaplombowania umowy”.
Po drugie w Uchwale jednoznacznie stwierdzono, że skutkiem nieważności powinna być nieważność umowy, co wyłącza dyskusje na temat ewentualnego „odfrankowienia” umowy.
Po trzecie Sąd Najwyższy wyłączył możliwość stosowania „teorii salda”, w ramach której Sąd mógłby sam rozliczyć roszczenia stron i zwrócić np. konsumentowi tylko nadwyżkę ponad kapitał. Takie stanowisko wpisuje się również w dotychczasowe orzecznictwo Sądu Najwyższego, które jednoznacznie uznawało wyższość „teorii dwóch kondykcji”.
Po czwarte SN wyraził stanowisko, że bieg terminu przedawnienia roszczeń konsumenta nie może rozpocząć się wcześniej, niż chwila zakomunikowania przez konsumenta (kredytobiorcę) przedsiębiorcy (bankowi) zastrzeżeń co do umowy w oparciu o klauzule abuzywne. Pogląd taki wyłącza więc możliwość przyjęcia, że roszczenie kredytobiorcy przedawnia się w terminie 10 (względnie 6 ) lat od dnia zapłaty raty.
Po piąte zgodnie z Uchwałą Sądu Najwyższego po unieważnieniu umowy żadnej ze stron nie przysługuje od drugiej możliwość dochodzenia wynagrodzenia za korzystanie z udostępnionych środków. Stanowisko takie wyłącza więc możliwość dochodzenia „wynagrodzenia za korzystanie z kapitału przez banki”. W świetle orzecznictwa TSUE kwestią otwartą wydaje się jednak zagadnienia możliwości dochodzenia przez konsumenta od banku „waloryzacji” czy też „odszkodowania”.
Uchwała ma niezwykle istotne znaczenie dla spraw „frankowych”, ponieważ wiąże ona wszystkie inne składy Sądu Najwyższego, które są związane jej treścią przy rozstrzyganiu konkretnych spraw.
Z niecierpliwością czekamy na uzasadnienie Uchwały !